Mersin’in Aydıncık ilçesinde yer alan Kelenderis Antik Kenti, Celenderis ve Gilindire isimleriyle de bilinir.
Antik yazarlardan Apollodoros, Kelenderis’in Suriye’den gelen Sandokos tarafından kurulduğunu belirtir. Sandokos’un MÖ 2. binyılda Luvi-Hitit tanrılarından Şanta ile özdeş olduğu kabul edilir ki bu kült MÖ 1. binyılda da sürmüştür. Sandon aynı zamanda Tarsus’un da kurucusu ve baş tanrılarından biri olup bu kentin Helenistik ve Roma dönemi sikkelerinin bazılarında tasvir edilmiştir. P. Mela, kentin Samoslular (Sisam) tarafından kolonize edildiğini belirtmektedir. 1986 yılından beri sürdürülen arkeolojik kazılarda MÖ 6. yüzyıla kadar giden buluntular ele geçmiştir. Bu buluntular Silifke ve Anamur müzelerinde sergilenmektedir.
MÖ 6. yüzyılın sonlarında Batı Anadolu ve yakın adalardan gelen Ionialılar, Nagidos ile birlikte Kelenderis’te de ticarete yönelik ilişkileri yönlendirecek ticari iskeleler kurmuşlardır. Kelenderis ilk parlak dönemini MÖ 5. ve 4. yüzyıllarda yaşamıştır. Atinalıların öncülüğünde Perslere karşı kurulan Attik-Delos Deniz Birliği’nin en doğudaki üyesi olmuştur. Kazılar sırasında bulunan zengin mezarlar, bir yandan kentin batı dünyası ile ilişkilerini belgelerken aynı zamanda, doğu kültüründen de kopmadığını ortaya koymuştur. Helenistik dönemde Mısır’da kurulan Ptolamaios Krallığı ile siyasi ittifak içinde olan Kelenderis, MÖ 1. yüzyıldaki korsan baskınları yüzünden çok zor duruma düşmüştür. Romalıların korsanlara karşı hazırladıkları askerî harekâta da katılan Kelenderisliler, Romalıların Akdeniz ticaret yolunu güvenlik altına almasından sonra ikinci parlak dönemlerini yaşamışlardır. Orta Çağ’da, önce Bizans, daha sonra da Selçuklu egemenliğine giren Kelenderis; Osmanlılar döneminden 20. yüzyıl başlarına kadar, Anadolu ile Kıbrıs arasındaki deniz ulaşımında önemli bir liman konumunda olmuştur. Kelenderis, İstanbul’un Konya üzerinden Kıbrıs ile bağlantı kurduğu önemli bir Osmanlı limanıyken, 19. yüzyıl ortalarından itibaren Mersin limanının ortaya çıkması gibi çeşitli sebeplerle işlevini yitirmeye başlamıştır.
Kelenderis, yüzyıllar boyunca ve kesintisiz biçimde iskân edilen kentlerden biri olduğu için antik çağlardan günümüze kadar ulaşan kalıntılar oldukça azdır. Ören yerinde bilimsel kazı ve araştırmalarda bulunan yapılardan bazıları şunlardır:
Liman Hamamı: Liman girişinde bulunan hamam, kentin kısmen ayakta kalabilen antik yapılarından biridir. Üç ana mekânı günümüze kadar ulaşmıştır. Büyük bir kompleks olduğu anlaşılan hamamın bütününe ait görsel bilgi kaynağı, 6. yüzyıl başına tarihlenebilen zemin mozaiğidir. Duvarlarının yapımında moloz taşlar kullanılmıştır. Yapının dış yüzeyi sıvasızdır. İç yüzey ise yer yer tuğla kaplamadır ve bunun üzerinde de sıva vardır. Bazı bölümlerde mermer plakalar kaplama malzemesi olarak kullanılmıştır. Çatı örtüsündeki yalıtım ise kum kireç karışımı sıvanın içine tuğla parçaları karıştırılarak sağlanmıştır.
Tiyatro: Yüzey araştırmaları ve sondaj çalışmaları dışında henüz gün ışığına çıkarılmamış olan yapının Anemurium’da olduğu gibi bir meclis binası olabileceği de sanılmaktadır.
Nekropol: Nekropol alanında yapılan kazılarla çok çeşitli mezar tipleri açığa çıkarılmıştır ve kentteki mezar çeşitliliği dikkat çekicidir. Bu özellik Elaiussa-Sebaste, Anemurium, Uzuncaburç gibi yerlerde de vardır. Ancak Kelenderis’tekiler zamana göre farklı tipteki mezarların bir arada bulunmasıyla ayrıcalık göstermektedir. Bu mezar tipleri arasında bugüne kadar tespit edilenler arasında çukur mezarlar, dromoslu yer altı oda mezarları, beşik tonozlu mezarlar, Dörtayak olarak anılan baldahinli mezar anıtı, lahitler ve mezar taşları bulunmaktadır. Bu mezar tiplerinin yanı sıra kazı buluntuları ile bugüne kadar kesinleştirilemese de Silifke Müzesi’nde bulunan Hydria örneğinden yola çıkarak Erken Helenistik dönemden itibaren cesetlerin yakılıp küllerinin urnalara, yani hydrialara konulduğunu gösteren veriler de elde edilmiştir.
Kentin yakın çevresinde, orman içindeki kaynaktan kente su getiren kemerler ve kanallar da günümüze kadar ulaşabilen alt yapılardır.
Kaynak: Mersin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Mersin Gezilecek Yerler