Smintheion kutsal alanı, eski çağlarda Troas'ın önemli kült merkezlerinden biridir. Anadolu'da Geç Hellenistik Dönem'in önemli kutsal alanlarından biri olan Apollon Smintheus Kutsal Alanı (Smintheion) İÖ 5000 civarına tarihlenen bir prehistorik yerleşime ait kalıntılar tespit edilmiştir. Apollon Smintheus Tapınağı, eski adıyla Külahlı olarak bilinen Gülpınar Beldesi'nin kuzey-batısıyla, kuzey doğusu arasında kalan vadinin başlangıç eteklerinde Bahçeler-içi olarak adlandırılan mevkide yer alır.

Gülpınar Apollonn Smintheus Tapınağı da Hellenistik dönem için konusunu Homeros'un İlyada Destanı'ndan alan kabartmaları yanında mimarî tasarım ve stili ile dikkatleri üzerinde toplar.

MÖ 150 yıllarında Ion stilinde yapılan tapınak, Kuzeybatı Anadolu'da, Troas bölgesinde bugün için tek örnektir. Tapınak'ta Hellenistik Çağ Anadolu mimarlığına imzasını atan Mimar Hermogenes'in uyguladığı pseudodipteros (yalancı iki sıralı sütun) plân tasarımı kullanılmıştır.

Kaynak: http://www.dosim.gov.tr/muze/85