Kitanaura, Kumluca ilçesine bağlı Gölcük mahallesi sınırları içinde, Saraycık mevkiinin kuzeyindeki tepe ve yamaçlarda konumlanmış önemli bir antik yerleşimdir. Hellenistik döneme ait Kita lejantlı sikkelere dayanarak, Kitanaura'nın bu dönemde sikke bastığı anlaşılmaktadır. Roma dönemi geçmişine dair sınırlı bilgi bulunmasına rağmen, çevresi surlarla çevrili olan bu kent, Orta Çağ'a kadar kullanılmıştır. Bizans döneminde ise Perge Metropoliti'ne bağlı önemli bir piskoposluk olduğu, piskopos listeleri ve kentteki Bizans kalıntılarından anlaşılmaktadır.

Antik kentin kalıntıları, ilk olarak 1842 yılında burayı ziyaret eden gezginler Spratt ve Forbes tarafından Apollonia olarak; ardından A. J. Schönborn tarafından Mnara olarak lokalize edilmiştir. Ancak Patara'da bulunan Stadiasmus Patarensis'te (Patara Yol Anıtı) belirtilen yol güzergahına göre, Saraycık'taki harabelerin Kitanaura'ya ait olduğu kesinlik kazanmıştır. Stadiasmus Patarensis'e göre, Kitanaura, İdebessos'a 17-18 kilometre mesafededir ve bu yerleşim Termessos'un egemenlik sınırları içindedir.

Kalıntılar, doğu-batı yönünde uzanan akropol üzerinde ve akropolün güney ve batı etekleri ile orman yolu boyunca uzanmaktadır. Denizden 1300 metre yükseklikte, etrafı surlarla çevrelenmiş olan akropole üç kapı ile girilmektedir. Asıl giriş güneybatıdandır. Akropolün güneybatı ucunda erken Bizans dönemine ait bir bazilika kalıntısı bulunmaktadır. Akropol meydanının doğu sınırında önemli kamu yapıları başlamaktadır.

Büyük bazilikanın üç girişi, narteksi, üç nefi, iki sütun sırası ve apsisi belirgindir. Büyük bazilikanın kuzey yanı boyunca büyük, dikdörtgen bir sarnıç bulunur. Bu, kentteki en büyük sarnıçtır. Kentin en önemli kamu yapısı hamamdır. Akropolün güneybatısında orman yolunun hemen bitişiğinde yer alan hamam, yedi bölümden oluşur ve kuzey-güney doğrultusunda uzanır. Bazı bölümler çatı seviyesine dek korunmuştur. Hamamın apodyterium (soyunma-giyinme) bölümü kemerli nişleriyle oldukça etkileyicidir. Apodyteriumun karşısında tepeye doğru uzanan duvar, hamamın su ihtiyacını karşılayan su kemerine aittir.

Akropolün batısından kuzeye doğru uzanan orman yolunun her iki yanı mezarlarla doludur. Aedikula mezarlar, lahitler, khamosorion ve ostotheklerin yoğun olduğu nekropolde bilinen en ünlü mezar, Saraycık Heroonu’dur. Oldukça sağlam bir durumda günümüze ulaşabilen mezarın podyum üzerindeki orthostatlar ve ante duvarlarının cephelerinde çok sayıda askeri giysi ve silah kabartması bulunmaktadır.

Kitanaura, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne önerilen “Likya Uygarlığı Antik Kentleri” (2009) arasındadır.

Kaynaklar

T.C. Antalya Valiliği, Kültür Envanteri (Kemer-Kumluca-Finike), 2005, 115.

Nevzat Çevik, Likya Kitabı, İstanbul, 2015, 487-493.