Osmanlı saray mutfağında, helvalar arasında özel bir yere sahip olan Deva-i Misk Helvası, güzel kokan ve bedene iyi gelen helva anlamına gelmektedir. Helvanın yapımında tarçın, karanfil, zencefil, yenibahar gibi baharatlar ile birlikte toplam 41 çeşit baharat, yumurta akı ve bal kullanılmaktadır.
Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Osmanlı döneminde helvalarda olduğu gibi şerbetlerde de koku verici olarak kullanılan misk, Asya dağlarında yaşayan bir ceylan cinsinin erkeğinde, karın derisi altında bulunan kese şeklindeki bir bezden elde edilen, güzel kokulu siyah bir maddedir. Dilimizdeki “mis gibi kokmak” ifadesi, misk kelimesinden gelmekte olup zaman içerisinde “k” harfi düşmüştür.
Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Edirne’nin payitaht olduğu dönemlere tarihlenen bu helva ile ilgili üç farklı rivayet bulunmaktadır. Birinci rivayete göre, Edirne’nin başkent olduğu zamanlarda, Edirne’ye Mısır'dan gelen bir şekerci pek çok şekerleme türü üretirmiş. Ürettiklerinden birini o dönemde şehre gelen II. Murat’a ikram etmiş. II. Murat lezzetine hayran kaldığı bu tatlının ismini sormuş. Mısırlı usta tatlının isminin olmadığını söylemiş ve padişah tarafından konulmasını istemiş. Bunun üzerine padişah bu tatlıya her derde deva anlamında “deva-i misk” demiş. İkinci rivayete göre, Edirne sarayında bir sultan hastalanmış ve hastalığına bir türlü derman bulunamamış. Bir gün Mısırlı bir usta, bir macun imal etmiş ve sultanın hastalığı deva-i misk denen bu macunla tedavi edilmiş. Üçüncü rivayet ise deva-i misk tatlısının Edirne sarayındaki güçsüz ve çelimsiz şehzadeler ve saray erkânı için imal edildiği yönündedir.
Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Osmanlı Edirne’sinde bu helva halka ücretsiz dağıtılır; belli günlerde II. Bayezid Şifahanesi’nde halka sunulurdu. Günümüzde ise Edirne’deki meşhur şekerlemeci dükkânlarında bu lezzeti bulabilirsiniz. Deva-i Misk Helvası 2021 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Kaynaklar
DERVİŞOĞLU, Mehmet, Kentsel İmgeleşme Sürecinde Edirne Saray Macunu Deva-i Miskin Dünü ve Bugünü, I. Uluslararası Osmanlı İzleri Sempozyumu, Edirne, 2018
Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü