Karanlık Kilise resim programında Yahuda'nın İhaneti sahnesinden sonra gelen Çarmıha Geriliş sahnesi de İsa'nın passion dönemine aittir. Olay Matta, Markos, Luka ve Yuhanna İncillerinde geçer. Olay Matta İncilinde şu şekilde anlatılmıştır:
TGA
“Golgota, yani Kafatası denilen yere vardıklarında içmesi için İsa'ya ödle karışık şarap verdiler. İsa bunu tadınca içmek istemedi.
Askerler O'nu çarmıha gerdikten sonra kura çekerek giysilerini aralarında paylaştılar. Sonra oturup yanında nöbet tuttular. Başının üzerine,
Bu, Yahudiler'in Kralı İsa'dır diye yazan bir suç yaftası astılar.
İsa'yla birlikte, biri sağında öbürü solunda olmak üzere iki haydut da çarmıha gerildi. Oradan geçenler başlarını sallayıp İsa'ya sövüyor, “Hani sen tapınağı yıkıp üç günde yeniden kuracaktın? Haydi, kurtar kendini! Tanrı'nın Oğlu'ysan çarmıhtan in!” diyorlardı.
Başkâhinler, din bilginleri ve ileri gelenler de aynı şekilde O'nunla alay ederek, “Başkalarını kurtardı, kendini kurtaramıyor” diyorlardı. “İsrail'in Kralı imiş! Şimdi çarmıhtan aşağı insin de O'na iman edelim. Tanrı'ya güveniyordu; Tanrı O'nu seviyorsa, kurtarsın bakalım! Çünkü, ‘Ben Tanrı'nın Oğlu'yum’ demişti.” İsa'yla birlikte çarmıha gerilen haydutlar da O'na aynı şekilde hakaret ettiler.
İsa'nın Ölümü
Öğleyin on ikiden üçe kadar bütün ülkenin üzerine karanlık çöktü. 46 Saat üçe doğru İsa yüksek sesle, “Eli, Eli, lema şevaktani?” yani, “Tanrım, Tanrım, beni neden terk ettin?” diye bağırdı.
Orada duranlardan bazıları bunu işitince, “Bu adam İlyas'ı çağırıyor” dediler.
İçlerinden biri hemen koşup bir sünger getirdi, ekşi şaraba batırıp bir kamışın ucuna takarak İsa'ya içirdi. Öbürleri ise, “Dur bakalım, İlyas gelip O'nu kurtaracak mı?” dediler.
İsa, yüksek sesle bir kez daha bağırdı ve ruhunu teslim etti.
O anda tapınaktaki perde yukarıdan aşağıya yırtılarak ikiye bölündü. Yer sarsıldı, kayalar yarıldı. Mezarlar açıldı, ölmüş olan birçok kutsal kişinin cesetleri dirildi. Bunlar mezarlarından çıkıp İsa'nın dirilişinden sonra kutsal kente girdiler ve birçok kimseye göründüler.
İsa'yı bekleyen yüzbaşı ve beraberindeki askerler, depremi ve öbür olayları görünce dehşete kapıldılar, “Bu gerçekten Tanrı'nın Oğlu'ydu!” dediler.
Orada, olup bitenleri uzaktan izleyen birçok kadın vardı. Bunlar, Celile'den İsa'nın ardından gelip O'na hizmet etmişlerdi. Aralarında Mecdelli Meryem, Yakup ile Yusuf'un annesi Meryem ve Zebedi oğullarının annesi de vardı.”
İsa'nın Çarmıha Gerilişi sahnesi Batı ve Doğu Hıristiyan ikonografisinde önemli yer tutar. Bu tema sanatçılar tarafından 5. yüzyıldan itibaren tasvir edilmeye başlanmıştır. En erken örneklerden biri Roma'da St. Sabina'nın tahta oymadan yapılan kapısının üzerindeki tasvirdir.
İsa çarmıha gerileceği zaman onunla beraber iki hırsız çarmıha gerilmiştir. Karanlık Kilise’ de Matta İnciline uygun olarak tasvir edilen sahnede iki hırsıza yer verilmemiştir. Bunun yanı sıra İncillerde geçen diğer bütün unsurlar vardır.
Olayı yakından izleyen üç Meryem; İsa'nın annesi Meryem, Mecdelli Meryem ve Yosesin'nin annesi Meryem, aynı zamanda İsa'nın en çok sevdiği havarisi Yahya Çarmıha Geriliş sahnesinin temel karakterleridir.
Bunun yanı sıra İsa'ya işkence yapan iki asker ve İsa'ya hayranlık ifadesiyle bakan yüzbaşı da sahnede yer almaktadır.
Sahnede yer alan diğer ayrıntılar Golgotha "kafa kemiği", ay ve güneştir. Haçın iki yanında bulunan güneş ve ay tasvirleri 10. yüzyıldan itibaren Bizans resminde daha sıklıkla resmedilmeye başlamıştır.
Kaynaklar
Karanlık Kilise ’deki İsa Tasvirli Fresklerin Tarihsel Belge Değeri Kapsamında Korunma Durumunun Değerlendirilmesi, Sena Kanmaz, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 16, sayı 29
Kapadokya Bölgesi Göreme Vadisinde Bulunan Karanlık Kilise Duvar Resimleri, Nermin Tanburoğlu, Yüksek Lisans Tezi, 2001