­ UYAN ALİM TÜRKÜSÜ | Kültür Portalı

Uyan Alim Türküsü - Konya

Türkülerimiz ve Hikayeleri

Uyan Alim Türküsü Konya’nın eski ve en bilinen türkülerinden biridir. Bir yeni gelinin ağıdıdır. 1957 yılında, Konya şehir içinden derlenen bu türkünün hikâyesi şöyle anlatılmaktadır: Akşam üzeri düğün bitmiş. Güveği gerdeğe konulacak. Güveğinin arkadaşlarının güveği girerken, hep birden üstüne üşüşüp sırtına yumruk vurmaları bir adet… Bu adete göre, yumruklar güveğinin sırtına inmeye başlar. Güveğinin aldığı gızı daha önceleri başka bir delikanlı severmiş. Sevdiği kızı alamayan delikanlı, önceden büyük bir temel çivisi hazırlamış. Güveğinin arkadaşlarından olduğu için, yumruk vuracakların arasında o da varmış. Yumruklar vurulurken o, elinde gizlediği temel çivisini saplamış. Heyecandan vurulan yumrukların acısından güveği sırtına çivi saplandığını bilememiş. Yarası sıcak olduğu için ilk önce tesirini göstermemiş. Gerdeğe girmiş, namaz kılmaya durmuş. Secdeye eğilmiş, bir daha doğrulamamış. Gelin kocasının secaadenin üzerinde uyuyakaldığını zannetmiş. Sonra öldüğünü anlamış. Kimseye de haber vermemiş. Bu türküyü yakmış, sabaha kadar ağlaya ağlaya söylemiş.

  • Evimizin öğü yazı / Gelir, geçer goyun guzu / Seccadeden kalkmaz yüzü / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Evimizin önü iğde İğdenin dalleri yirde / Altı tavan yüğsek evde / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Evimizin önü mezar / Mezarda gumrular gezer / Gınalı eller uşkur çözer / Uyan Alim tang yüzüne  / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Evimizin önü nane / Ben kül oldum yane yane / Yârim isen gel imane / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Evimizin önü gavak  / Gavakdan dökülür uvak / Elim gına, başım duvak / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Evimizin öğü çardak / Çardakta asılı bardak / Burnumuzdan geldi girdek / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Evimizin önü daşlık / Daşlığa düşürdüm beşlik / Boşa gitdi gahbe geşlik / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Evimizin önü susam / Su bulsam mendilim yusam / Soyunsam goynuğa girsem / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne /
  • Anan ineği sağmadan / Baban camiden gelmeden / İller evimize dolmadan / Uyan Alim tang yüzüne / Sıralanmış beng yüzüne

Çevreden gelmiş, bir başka yerin ürününün varyantı olmamış, gerçek Konya türkülerinden birisi de "Uyan Alim" türküsüdür. Bir müthiş olay karşısında, olayın devamı saatlerde duyulan duygular; en gerçekçi, en çarpıcı bir dille ortaya konmaktadır. Uzun bir ağıt... Ustalığa ulaşmış bir dili, bir kurgusu vardır. Yeni oyunlara, yeni bestelere kaynaklık edebilecek, yeni yorumlarla çağdaş kültür ürünü, sözgelişi, bir "bale" olabilecek Konya türküsüdür...

Kelimeler:

  • Öğü: Önü (geniz "n"di ile söylenebilen kelimelerden biri)
  • Tang: Tan, tan atma vaktig
  • Beng: Ben, yüzde siyah nokta anlamına
  • Yüğsek: Yüksek
  • Gumru: Kumru
  • Daşlık: Taşlık
  • Uşgur: Uçkur, don bağı
  • Yane yane: Yana Yana
  • Gavak: Kavak
  • Uvak: Ufak
  • Gına: Kına
  • Girdek: Gerdek
  • Goynuğa: Koynuna, yatağına anlamında.

Kaynak: Küçükbezirci, S. Kasım 2009. Konya Halkbilimi Folklor Güldestesi. Konya, Bahçıvanlar Basım San. A.Ş.

Görüntülenme Sayısı : 15003    Eklenme Tarihi : 27 Şubat 2013 Çarşamba    Güncellenme Tarihi : 06 Haziran 2020 Cumartesi