Palancılık - Elazığ
El Sanatları
At ve merkep gibi binek hayvanları üzerine atılan semerlere “Palan” bu sanatla uğraşanlara da “Çulcu” (Palancı) denilmektedir. Semercilik Doğu Anadolu Bölgesi'nde özellikle Diyarbakır, Urfa ve Adıyaman çevresinde fazla görülür. Elazığ’ın da ilçelerinde az da olsa devam etmektedir.
Palanın yapılışı: Hayvanın sırt büyüklüğüne göre makasla tek parça keçe kesilir. Keçe üzerine bıncır“alt tavla” denilen çul biçilir. Üst üste konulan keçe ve çul üç yandan çuvaldızla kıl ip kullanmak suretiyle dikilir. Kamış sapları ağız kısmında doldurularak “yan demiri” denilen aletle bastırılır ve kaş demiri ile düzeltmesi yapılır. Kamış sapları avuç içerisini kavrayacak şekilde deste yapılarak bükülüp sarılır. Buna balya denir. Semerin ön kısmına ve arka kısmına birer adet balya dikilerek semere eğer görünümü verilir. Semerin üzerine “Palas” denilen kıl dokuma, cicim veya kilim türünde örtüler dikilir. Semerin önüne ve arkasına hayvanın karın altından ve kuyruk altından geçen “kolan” denilen, bir kat keçe ve bir kat palas’tan oluşan bağlayıcı şeritler dikilir. Uç kısımları demir kulplu olan bu şeritler palanın (semerin) diğer tarafına dikilen halkalara bağlanarak semerin hayvanın sırtından kaymaması sağlanır. Dikiş sırasında, özel imal edilmiş iri çuvaldızlar, avuç içerisine takılan ve “kepenek” denilen bir alet yardımıyla semere batırılabilmektedir.
Çulculukta Kullanılan Aletler ve Terimler
- Balya: Kamışların deste yapılıp bükülmesi.
- Kepenek(kefene): Avuç içerisine takılan çuvaldız yeri
- Uzun şiş: Buğday saplarını semerin içerisine itmeye yarayan alet.
- Keçi kılı ipliği: Çul yapımında ve dikmede kullanılan ip.
- Palan: At ve merkep semeri, çul.
- Palan Çuvaldızı: Semer dikmede kullanılan 15 cm. uzunluğundaki iri çelik iğne.
- Palas: Kıldan dokunan bir tür yaygı.
- Zil: Uzunca kamış sapı.
- Heybe: At ve merkebin sırtına atılan, iki yanındaki geniş ceplere eşya konulan örtü.
- Yan Demiri: Buğday saplarını semer içerisine sıkıştırmaya yarayan alet.
- Yastık Çuvaldızı: Sap yastıkları dikmede kullanılan 25 cm. uzunluğundaki iri çelik iğne
Görüntülenme Sayısı :
5696
Eklenme Tarihi :
19 Şubat 2013 Salı
Güncellenme Tarihi :
30 Eylül 2020 Çarşamba