­ AMASYA YÖRESEL GİYİMİ | Kültür Portalı

Amasya Yöresel Giyimi - Amasya

Giyim Kuşam

Amasya Merkez ve köylerinde birden fazla geleneksel giysi kullanılmaktadır. Ancak özgünlüğü açısından Amasya’nın yöresel kıyafeti olarak kabul görmüş olan Göynücek İlçesi Ilısu Köyü geleneksel kadın kıyafeti buraya alınmıştır.Yöresel 10 parça kıyafet; - Melez Goynek - Morlu Tuman - Zıbın (üçetek) - Cepken - Yelek - Kuşak - Çarpana - Fes - Pullu Yemeni - Çorap - Çarık gibi parçalardan oluşmaktadır. Eskiden kullanılan nakışlı yün çorap ve çarık günümüze ulaşmamıştır.

Melez Göynek; pamuk ya da ipekten yapılmış bir iç giysisidir. Kollar bileğe kadar uzun, etek boyu diz hizasında olan göyneğin önleri ve yanları renkli iplerle kimi zaman bitkisel kimi zamanda geometrik desenlerle işlenmiştir. Göyneğin iki yakası da “lamba“ motifiyle süslenmiştir. İşlemelerin üzerine beyaz parlak pullar dikilmiştir. Yaka düğme aracılığıyla kapatılır.

Zıbın (üç etek); kutnu kumaştan içi astarlı olarak dikilir. Kenarları oylumludur.

Cepken (sarı kollu yelek); genellikle sarı renkli kumaştan dikilmiş içi astarlı, bel hizasında, kol ağızları siyah kumaştan ve bilekleri kırmızı manşetle tamamlanmıştır. Omuzdan bileğe kadar çeşitli desenlerin mevcut olduğu cepken oldukça süslüdür. Muska, lamba, çiçek gibi motiflerin yer aldığı süslemelerde boşluklar, renkli, genellikle siyah minik bez parçalarının içine büyük parlak bir pul konularak kola tutturulmuş süslerle doldurulur. Cepkenin göğüs ve sırtına yelek giyilmesinden dolayı süs yapılmamıştır.

Yelek (delme); genellikle siyah renkli ve içi astarlıdır. Süslemelerde siyah kumaşın üzerine kırmızı ve sarı renkli parçalar “lamba“ denilen motifle aplike edilmiştir. Bunların üzeride pullarla süslenir. Sırtın tam ortasına da yine boncuk ve pullardan çeşitli süsler yapılır. Yeleğin sağ göğse gelen kısmına “aynalı cep“ denilen ve eskiden ayna konulan bir süsleme yapılır. Sol göğse gelen kısmında sadece “lamba“ motifleri vardır. Yelek bel hizasında olur ve yine bel hizasında bir düğmeyle önü kapatılır. Cepken ve yeleğin yakaları içe giyilen “melez göyneğin“ yaka süslerini kapatmayacak şekilde dikilmiştir.

Kuşak; genellikle kırmızı ya da bordo renklerde olan kuşak yünden dokunmuştur. Kenarları püsküllü olan bu kuşak üçgen bir şekilde katlanarak uzun kısmı arkaya gelecek şekilde bele sıkıca bağlanır. Kuşak bağlandıktan sonra “üçpeş enterenin“ peşleri ortasından tutup (tek kenardan) kuşağın içine tutturulur. Bunun üzerine de yine tezgâhlarda 3-4 cm dokunmuş ve genellikle üzeri boncuklarla süslenmiş “çarpana“ denilen kolon bağlanır. Çarpınanın kalçaya gelecek kısmına ponpon takılır.

Tuman (Morlu tuman); el tezgâhlarında dokunmuş üstü beyaz dizden aşağısı mor ya da bordo renkli iplikten yapılmıştır. Aralara siyah “tahta“lar konulmuştur. Renkli kısım aynı zamanda genellikle yeşil, sarı renkli iplerden yapılmış ponponlarla süslenmiştir. Tumanın beli “uçkur“ denilen bağla bele bağlanır.

Fes; oldukça süslü yapılmış bir başlıktır. Pamuklu bir kumaş kafaya giyilecek şekilde dikilir. Tepe kısmına yuvarlak çapı 3-4 cm bir metal yerleştirilir. Tepeden alın hizasına kadar inen boncuklar dizilir. Boncuklar genelde tek renktir ve ikili sırayla tepeden aşağıya sarkıtılmış vaziyettedir. Başlığın alın hizasına gelen kısmına altın ya da “eski para“ (lira) dizilir. Bocuklu başlığın üstüne de pullu yemeni örtülür. Ayaklara; yünden örülmüş diz altına kadar nakışlı çorap ve çarık giyilir, ancak bu çorap ve çarık günümüze ulaşmamıştır. Takılar ve Süsler Beşibirlik, bilezik, yüzük, para kesesi, gümüş kemer, küpe ve cıngıl denilen gümüş alınlıklar takı ve süs olarak kullanılmaktadır.

Kaynak: AMASYA Soyut Kültürel Miras ENVANTERİ 607

Görüntülenme Sayısı : 10408    Eklenme Tarihi : 31 Ocak 2013 Perşembe    Güncellenme Tarihi : 03 Kasım 2020 Salı