­ KEÇECİLİK | Kültür Portalı

Keçecilik - Afyonkarahisar

El Sanatları

“Keçe; yün gibi hayvansal liflerin üzerinde bulunan pulların sıcaklık, nem ve basınçtan dolayı sürtünme yoluyla birbirine kaynaşması ile ortaya çıkan dokusuz yüzeydir.” Afyon el sanatları içinde önemli bir yere sahip olan keçe yapımı 19'uncu yüzyıl sonunda 150’nin üzerinde dükkanda üretilip satılmaktaydı. Tarih boyunca birçok yerde kullanılan keçenin kullanım alanı; sanayinin ve teknolojinin gelişmesi ile gün geçtikçe azalmıştır. Fransız arkeolog ve gezgin Charles Texier, Afyonkarahisar’ı gezmiş ve ilimizle ilgili notlarında keçe yapımı hakkında şu notları almıştır; “Bu memlekette keçe imal ederler, bunda kullandıkları yün en iyi cinstendir. Ustalar yapağıyı tarayıp kabartmazlar, ortasından geçirilen bir iple top haline getirirler. Bu ipin üzerine vurdukça meydana gelen titreşim, yapağıyı köpük gibi hafif bir hale getirir.”

Keçenin temel hammaddesi yündür. Tepme keçe atölyelerinde ürünlerin elde edilmesinde kalıp, kalıpkeş, çubuk, makas, halat, su kabı, süpürge, terazi, buhar kazanı, boya kazanı gibi araçlar kullanılır. Keçe ürünler desenli ve desensiz üretilir. Keçe yapım atölyelerine ulaşan yünün kalitesine veya rengine göre ayrılması, ürünün boyutlarına uygun miktarda elyafın tartılması ve atılması, desenin hazırlanması tepme keçe yapımında uygulanan ön işlemlerdir. Üretim esnasında desenlendirmenin yapılabilmesi için, daha önce oluşturulmuş ve uygun renklerde boyanmış keçe yüzeyler kullanılmaktadır. Desene uygun biçimlerde (baklava, şerit vb.) kesilen bu parçalar, desenin elde edilmesinde doğrudan etkili olmaktadır. Desenin hasırın üzerine yerleştirilmesinden sonra atılarak serbest hale getirilmiş yünün, çubuk veya sepki denilen araç yardımıyla serpilmesi işlemine saçma denir. Yünler musluk suyu ile ıslatılır. Bu keçeleşme etkenlerinden biri olan nemi sağlamaktadır. Yün, hasır ile birlikte sarılarak tepilir ve hamamda pişirilir. Hamamda veya atölye ortamında pişirme işlemi tamamlanan keçe ürününün, bitirme işlemine geçilir. Bol su ile çiğnenerek durulanan keçe, süzdürülerek kurutulur. Keçe ürünlerinin kullanım alanları arasında yaygı, seccade, kepenek, kundak, çizme ve patik, sikke, fes, pano, kapı perdesi, sedir keçesi, yelek, yolluk, heybe, deve ağızlığı ve paspas bulunmaktadır.

Keçe, Emirdağ Musluca Türkmenlerinin topak evinin vazgeçilmezidir. Keçe ürüne, yapan ve yaptıran kişilerin adları yazılır. Keçelerin üzerine mavi, kırmızı yeşil renklerden oluşan motif ve şekiller işlenmektedir. Demiryolu, göbek, yıldız keçelerin üzerine işlenen motiflerden bazılarıdır. Afyonkarahisar'da pek çok ailenin geçim kaynağı olan keçecilik bir zamanlar Keçeciler İçi veya Keçeciler Aralığı olarak bilinen çarşıda ahenkli sesler eşliğinde yapılmaktaydı. 1933 yılında bu çarşıda 12 adet keçeci varken günümüzde 3-4 keçeci mesleklerini sürdürmeye çalışmaktadır.

Keçepazarı Camii, Keçeciler lakabı, Sandıklı’da Keçe Camii, Keçeciler Sokak olarak adı yaşatılan keçe ve keçecilik, şiirlere, bilmecelere, tekerlemelere de konu olmuştur.

  • Karacaoğlan: Kuş tüyünden yastık, yumuşak döşek Keçeler içinde yaşamak isterdim.
  • Tekerleme ve saymacalarda; Keçeyi teperler, güzeli öperler Demirden silah olur, keçeden külah olur * Ya şun-da-dır, ya bun-da Ke-çe kü-lah ba-şın-da

Keçe günümüz ihtiyaçlarına paralel olarak ev dekorasyonunda; pano, yastık, minder, nazarlık ve paspas olarak, giyim ve aksesuarlarında; panço, yelek ceket, heybe, çanta, kemer vb ürünlerin yapımında kullanılmaktadır.

Görüntülenme Sayısı : 13620    Eklenme Tarihi : 05 Mart 2013 Salı    Güncellenme Tarihi : 30 Eylül 2020 Çarşamba