­ BAKIRCILIK VE KALAYCILIK | Kültür Portalı

Bakırcılık ve Kalaycılık - Afyonkarahisar

El Sanatları

Bakır madeni Anadolu’da ilk keşfedilen, işlenen ve kullanılan madenlerdendir. Gelişen teknoloji ile birlikte yeni madeni kapların ortaya çıkması bakır kap kullanımının azalmasına sebep olmuştur. Oysa ki bakır kap kullanımı Anadolu kap kacak kültüründe önemli bir yere sahiptir. Geleneklerine sıkı sıkıya bağlı olan Afyonkarahisar halkında da bu olgunun devam ettiğini görmekteyiz. Bakır kullanımı zamanla Anadolu’da yaşayan çeşitli kültürlerin etkisi ile yeni tekniklerle gelişen kullanım alanlarının ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Osmanlı Dönemi'nde Anadolu’da ortaçağdan beri çeşitli teknikler üzerinde çalışan ve geleneksel maden sanatını devam ettiren şehirlerde birçok sanat atölyesi bulunmaktaydı. Bu şehirlerden biri de Afyonkarahisar'daki bakırcı ve kazancıların oluşturduğu iş kolu ve merkezidir. M. Kemal Özergin “Afyon’da Dövme Bakırcılık” adlı kitapta Afyon’da bakır kap üretiminin Ermeni sanatkarlar tarafından yapıldığını, bunların yavaş yavaş gittiklerini ve bakırcılık sanatının durduğunu, bugünkü Afyon dövme bakırcılığını Türkistan’lı Hacı Ahmet- Can Kurban Türk’ün yeniden kurmuş olduğunu yazmaktadır. Tezgahlar günümüzde çok azalmasına rağmen Afyon’da bakırcı atölyelerinin varlığı görülmektedir.

Afyon’da bakırdan yapılan eşyalar: bakraç, çamaşır kazanı, dibek tencere, güğüm, hamam tası, hamur leğeni ( evlerde ekmek vs. için hazırlanan hamur işlerinde kullanılır), leğen ibrik ( evlerde el yıkamada ve abdest almada kullanılır. Eskiden evlenecek her kızın çeyizi arasında leğen ibrik bulunurdu), kaymak tavası, kazan (çeşitli boylarda imal edilir), minare alemi, sefer tası ( kayık biçiminde ve kapaklı yapılır), sini ( değişik boylarda büyük tepsilerdir), yemek sinisi (geniş çaplı sini olup, meydan sofralarında kullanılır) su güğümü (bunlar çift olarak satılır ve kullanılır), Anadolu’da her yöreye ait su güğümü( bunlar çift olarak satılır) formu vardır. Afyon güğümünün de kendine özgü bir formu olup kapağında kuş figürü bulunmaktadır), süt bakracı, tava (kullanıldıkları yere göre isimler alırlar (yağ, süt vs.tavası gibi) , tencere ( çeşitli boylarda yapılır). Günümüzde kullanımı daha kolay olan kapların ortaya çıkması ile geleneksel bakır kapları kullanma alışkanlığının azalmış olduğunu görmekteyiz.

Kaynak: "V. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri" kitabından 21.07.2014 tarihinde eklenmiştir

Görüntülenme Sayısı : 8751    Eklenme Tarihi : 21 Temmuz 2014 Pazartesi    Güncellenme Tarihi : 01 Ekim 2020 Perşembe