­ BELEDİ DOKUMASI | Kültür Portalı

Beledi Dokuması - İzmir

El Sanatları

Beledi dokuması en eski pamuklu dokumalarımızdan biridir. Temelleri 16'ncı yüzyıla kadar dayanmaktadır. Tarihi kayıtlarda bu dokuma türüne Tire ve Bursa’da rastlanmaktadır. 1908 tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi’ne göre Tire’de 60 el tezgahı bulunmaktadır. Tire’de işlenen beledi dokumasından perdelik, döşemelik, yatak ve yorganlıklar bölgenin gereksinimini karşıladığı gibi, bir kısmı da ihraç edilmiştir. Yıllar geçtikçe tezgah sayısı azalmıştır.  Bu el sanatının son temsilcileri olan Ethem Tıpırdık'ın  2019 yılında, onun ustası olan ve bu sanatın Tire'de unutulmamasını sağşayan Saim Bayrı'nın 2022 yılında  vefatlarının ardından; Beledi dokuması Tire Belediyesinin öncülüğünde, Saim Bayrı'nın kızı Gülnur Yaykal ve torunu Nurefşan Yaykal tarafından verilen eğitimlerle devam ettirilmektedir.

Beledi dokumaları 24 çerçeveye, 16 ya da 13 pedalla kumanda edilebilen tezgahlarda dokunmaktadır. Bu tezgahlarda ortaya çıkan dokuma, çift katlı ve çok dayanıklı bir dokuma cinsidir. Zemin renkleri isteğe göre yeşil, kırmızı ve koyu mavi, motif renkleri ise beyaz ve sarıdır. Desenler bademli, kelebek, hebib döşeği, evsat, altıparmak, düzbastı, sepet gibi isimler alır. Dokumaların eni genelde 60 cm uzunluğundadır. “Orta” ve “ala” olmak üzere iki çeşidi bulunur. Orta dokumalarda ipek çok az kullanılır. Döşemelik, yorgan ve döşek yüzü olarak bu tip dokumalar tercih edilir. Ala tipi dokumalar ise ipek olup, daha çok perdelik olarak kullanılır. Günümüzde bu dokumalardan çanta, terlik, yelek  gibi hediyelik üretime yönelik tasarımlar da yapılmaktadır.

Kaynak: ÇAKMAKLI Necla; “Tire’nin Adet ve İnanışlarından Derlemeler.” Tire Müzesi Asistanı, 1976 yılı Terfi Etüdü. (Basılmamış) ÖZBEL Kenan; Beledi Dokumaları,1949, Ankara Ulus Basımevi, Kılavuz Kitaplar XXV, El Sanatları XIV, s.3

Görüntülenme Sayısı : 4703    Eklenme Tarihi : 28 Şubat 2013 Perşembe    Güncellenme Tarihi : 23 Ağustos 2022 Salı